Η θεραπευτική δύναμη της στοργής και των “χαδιών”
Η Συνδιαλεκτική Ανάλυση (ΣΑ) είναι μια τεχνική που διερευνά τις ανθρώπινες σχέσεις επικεντρωνόμενη στο ακριβές περιεχόμενο των ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων. Η ΣΑ είναι ένας ισχυρός τρόπος ανάλυσης του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι ασχολούνται ο ένας με τον άλλο και πώς μπορούν να αλλάξουν τη ζωή τους διορθώνοντας τα λάθη της συμπεριφοράς τους. Η ΣΑ αποτέλεσε μια έντονη διαφοροποίηση από την παραδοσιακή ψυχανάλυση, η οποία εστιάζει σε αυτό που συμβαίνει στον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων, ενώ η ΣΑ παρατηρεί αυτά που συμβαίνουν μεταξύ τους. Τη θεωρία της ΣΑ ανέπτυξε ο ψυχαναλυτής Eric Berne (1956).
Μια πολύ σημαντική έννοια που αναπτύχθηκε από τον Berne ονομάστηκε «χάδια». Τα «χάδια» μπορούν να είναι θετικά ή αρνητικά, διότι κάθε συνδιάλεξη που αναγνωρίζει ένα άλλο άτομο είναι ένα «χάδι», όπως κι αν το κάνει να νιώθει. Ένα «χάδι», με τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουμε τον όρο, αναφέρεται σε ένα θετικό «χάδι», μια ένδειξη στοργής. Όταν λέτε σε κάποιον: «Μου αρέσεις έτσι όπως είσαι σήμερα», δίνετε σ’ εκείνο το άτομο ένα θετικό «χάδι»: ένα «χάδι», για συντομία. Επίσης, όταν χαϊδεύετε με αγάπη ένα παιδί στην πλάτη ή ακούτε με προσοχή αυτό που λέει ο/η σύντροφος σας, του/της δίνετε επίσης ένα «χάδι». Τα «χάδια» μπορεί να είναι φυσικά ή λεκτικά και χαρακτηρίζονται ως η βασική μονάδα της ανθρώπινης αναγνώρισης.
Τα είδη των «χαδιών» που δίνουν και παίρνουν οι άνθρωποι παρέχουν πολλές πληροφορίες. Μερικοί άνθρωποι ανταλλάσσουν περισσότερο αρνητικά, ακόμα και απεχθή «χάδια», και η ζωή τους είναι πολύ διαφορετική από εκείνων που καταφέρνουν να αποκτήσουν μια αξιόπιστη πρακτική θετικών, αξιαγάπητων «χαδιών». Όταν οι άνθρωποι αγαπούν τον εαυτό τους και τους άλλους, στις συνδιαλέξεις τους θα κυριαρχεί η αγάπη και κανένας δε θα δίνει ούτε θα δέχεται αρνητικά «χάδια».
Η εξασφάλιση «χαδιών» είναι το κίνητρο για αλληλεπίδραση. Οι άνθρωποι αναζητούν αγάπη∙ η αγάπη ανταλλάσσεται συνδιαλεκτικά, μέσω «χαδιών». Τα «χάδια» μπορεί να είναι σωματικά ή λεκτικά. Τα σωματικά «χάδια» είναι κάθε είδους άγγιγμα: αγκαλιές, φιλιά, θωπείες, τρίψιμο της πλάτης, κρατήματα χεριών. Τα λεκτικά «χάδια» είναι δηλώσεις που αναγνωρίζουν κάποιο χαρακτηριστικό ενός άλλου ατόμου με ένα θετικό τρόπο. Τα λεκτικά «χάδια» μπορεί να είναι σχετικά με την εμφάνιση ενός άτομου, το ντύσιμο του, την εξυπνάδα του, τη γενναιοδωρία του, τη δημιουργικότητά του, τη συναισθηματική του νοημοσύνη, την ευγένειά του, την ακεραιότητά του, τον κώδικα ηθικής του, τις πρακτικές του δεξιότητες, την αξιοπρέπειά του, την ηγετική του ικανότητα, το καλλιτεχνικό του ταλέντο, τη σεξουαλική του ανταπόκριση ή το θάρρος του, την τιμιότητά του, την ευθυμία του, την πρακτική του σοφία, την κομψότητά του, τη διακριτικότητά του ή με όποια άλλη ιδιότητα το άτομο κατέχει. Το να ακούτε προσεκτικά κάποιον καθώς μιλά, ή το να δώσετε σε κάποιον που αγαπάτε ένα μπουκέτο όμορφα λουλούδια, μπορεί να είναι ένα ισχυρό είδος «χαδιού», «χάδια πράξης», αν προτιμάτε. Είναι σκόπιμο να επισημάνουμε το πιο ανέξοδο από τα «χάδια πράξης»: Το χαμόγελό μας.
Από την άλλη, υπάρχουν αρνητικά «χάδια». Αυτά μπορεί να είναι φανερές προσβολές, όπως το «Γιατί δεν μπορείς να κάνεις τίποτα σωστά;» ή ανεπαίσθητες, επώδυνες παρατηρήσεις που διατυπώνονται με τη μορφή αστείου. Μερικές φορές αρνητικά «χάδια» μπορεί να εμφανιστούν με τη μορφή κομπλιμέντου όταν βασίζονται σε μια σύγκριση μεταξύ δύο ανθρώπων.
Τελικά τα «χάδια» κάποιες φορές δίνονται με ανειλικρινή τρόπο. Αυτά τα «χάδια» υποτίθεται ότι θέλουν να κάνουν κάποιον να νιώσει καλά, αλλά σπάνια το καταφέρνουν. Αν και τροφοδοτούν την πείνα μας για αναγνώριση και έτσι τα καταφέρνουμε καλύτερα με αυτά, παρά χωρίς καθόλου «χάδια», τα αρνητικά «χάδια» είναι τοξικά, με αποτέλεσμα, μακροπρόθεσμα, να δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από εκείνα που ήδη μας απασχολούν [(Steiner, 2006). Συναισθηματική Νοημοσύνη με Καρδιά (Μτφρ: B. Παππά). Αθήνα: Καστανιώτης].
Βιβλιογραφία:
Claude Steiner (2006). Συναισθηματική Νοημοσύνη με Καρδιά (Μεταφ: B. Παππά). Αθήνα: Καστανιώτης